Dit artikel is eerder gepubliceerd in de NRC van 12 oktober 2012.
De opstand in Syrië, en het daarop volgende geweld, is al ruim 2 jaar bezig en het aantal slachtoffers neemt toe. Het vredesplan van Kofi Annan leverde niets op. Assad lijkt zich steeds minder aan te trekken van de internationale gemeenschap. Elke dag sterven er tientallen onschuldige slachtoffers, waaronder kinderen. Waarom grijpt er niemand in?
Humane interventie:
Onder internationaal recht is elke staat van nature soeverein. Dit houdt in dat je als staat geen politieke invloed kunt uitoefenen op een andere staat. Na de tweede wereld oorlog hebben we hier enkele uitzonderingen op gemaakt. Onder de doctrine van humane interventie is het onder internationaal recht weldegelijk toegestaan een andere staat binnen te treden om de mensenrechten te beschermen. Dit middel ligt echter politiek gevoelig.
Uitlevering en berechting:
Het idee dat bepaalde rechten over de hele wereld door rechterlijke uitspraken afdwingbaar moeten zijn is een onderdeel van het internationaal strafrecht. In diverse verdragen, zoals de Geneefse verdragen, het Genocideverdrag en het VN-verdrag tegen marteling is het principe van aut dedere aut judicare (Lat.) opgenomen, Dit houdt in dat een staat die een verdachte op zijn grondgebied aantreft, moet overgaan tot uitlevering of berechting. Dit moet in combinatie met de doctrine van humane interventie voor een veiligere wereld zorgen.
Schending van mensenrechten:
Om de mondiale vrede veilig te stellen hebben de Verenigde Naties na de tweede wereld oorlog de Veiligheidsraad ingesteld. Deze Veiligheidsraad zou moeten ingrijpen indien mensenrechten worden geschonden. Het probleem is echter dat er landen in de Veiligheidsraad zitten die een vetorecht hebben. Deze landen kunnen om verschillende redenen een interventie tegenhouden. Zowel Rusland als China zijn tegen militaire interventie in Syrië.
Rusland en China kunnen een voorstel om in te grijpen in Syrië blokkeren, ook al neemt de druk op de internationale gemeenschap om in te interveniëren in Syrië toe. Turkije wat grenst aan Syrië staat op het punt te interveniëren omdat er slachtoffers zijn gevallen op Turks grondgebied.
De mensenrechtenorganisatie Amnesty international wijst erop dat het regime van de omstreden Syrische president Assad een van de grootste wapenafnemers is van Rusland en China. In de jaarlijkse rapportage van de wereldwijde handhaving van mensenrechten noemt Amnesty het invoeren van een wapenverdrag de manier om tegenwicht te bieden aan “het gebrek aan daadkracht van de Veiligheidsraad”. Een dergelijk verdrag verbied wapenverkoop aan landen die de mensenrechten schenden.
Secretaris-generaal van Amnesty International Salil Shetty noemde de situatie onverantwoordelijk: “De taal van mensenrechten wordt enkel gebruikt als dit de agenda’s van politiek of bedrijfsleven dient, en opzij geschoven als het niet uitkomt of financieel gewin in de weg staat.
Conclusie:
Na de tweede wereldoorlog hebben veel staten geprobeerd mensenrechten te waarborgen. Dit hebben zij gedaan door velen mensenrechtenverdragen te sluiten. Als waarborgfunctie is het voor staten mogelijk in te grijpen onder de doctrine van humane interventie. Mensenrechten moeten binnen elke soevereine staat worden gewaarborgd. Nu Europa als los zand aan elkaar hangt, de verenigde staten bijkomen van een financiële crisis en China en Rusland grote economische belangen hebben in Syrië, kan Assad zijn gang gaan. De handelsbelangen winnen het van de mensenrechten. Ondanks de nodige regelgeving blijken mensenrechten te koop!
Bas Wallage