Dit artikel verscheen eerder in de DEMO jaargang 29 editie 2 en werd geschreven in samenwerking met Jeroen Slobbe en Stas Verberkt.

Elke keer als wij de term ‘positieve discriminatie’ horen, volgt de nodige discussie. Dit komt doordat de ladingen van beide woorden lijnrecht tegenover elkaar staan. Discriminatie is naar zijn aard negatief, dus hoe kan discriminatie dan als iets positiefs worden beschouwd?

Volgens de Van Dale betekent discriminatie het volgende: “het maken van ongeoorloofd onderscheid”. Als discriminatie naar zijn aard ongeoorloofd is, betekent dit logischerwijs dat discriminatie nooit is toegestaan.

‘Positieve discriminatie’
De Wet gelijke behandeling verbiedt het maken van direct en indirect onderscheid op grond van godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht, nationaliteit, seksuele voorkeur en burgerlijke staat. Hierop zijn een aantal uitzonderingen gemaakt. Zo mag een werkgever bij gelijke geschiktheid een voorkeur uitspreken voor een bepaalde groep sollicitanten, zoals vrouwen, allochtonen of chronisch zieken en gehandicapten. Dit wordt ook wel positieve discriminatie genoemd.

Positieve discriminatie is het planmatig bevoordelen van een bepaalde groep mensen bij benoemingen, met het doel om de sociaal-economische achterstand van die groep te verminderen. Volgens headhuntersbureau Woman Capital is nog geen 10 procent van de bestuurders van Nederlandse ondernemingen vrouw. Binnen een breed deel van de samenleving wordt dit als onwenselijk beschouwd. De oplossing van dit probleem is echter niet het verplicht stellen van een percentage vrouwen in de top zoals voorgesteld door vakcentrale FNV. Hiervoor zijn ten minste drie argumenten. Ten eerste kan een diversiteitsanalyse zorgen voor het schenden van privacyrechten. Ten tweede is een geëgaliseerde samenleving – of Orwelliaanse samenleving – onwenselijk. Ten derde is het geen verbetering voor het bedrijfsleven wanneer er van bovenaf eisen worden opgelegd aangaande het openstellen van functies.

Privacy geschonden door diversiteitanalyse
Als het de overheid of het bedrijfsleven verplicht wordt om een diversiteitsanalyse te maken om daarop haar positieve discriminatie te stoelen, volgt hieruit dat het noodzakelijk wordt om gegevens over etniciteit, geslacht, seksuele voorkeur en religie te gaan verzamelen. Zonder deze informatie is het niet mogelijk om een dergelijke analyse te maken. Het verzamelen van deze gegevens kan echter op gespannen voet komen te staan met het recht op privacy en is daarom onwenselijk.

Orwelliaanse discriminatie
De overheid noemt discriminatie die zij prefereert ‘positief’. Maar waarom zou de manier waarop u en ik discrimineren fout zijn en de manier waarop de overheid wenst te discrimineren goed? Tegenstanders van positieve discriminatie wordt verweten dat ze gelijkheid van verschillende groepen niet wensen te propageren, terwijl positieve discriminatie zorgt voor ongelijkheid. George Orwell beschrijft in The Animal Farm (1945) wat er gebeurt waar gelijkheid wordt gepreekt die er in de praktijk nooit is. “All animals are equal, but some animals are more equal than others.”

Geen enkele vorm van discriminatie kan positieve gevolgen hebben – noch voor de groep die men wil bevoordelen, noch voor de groep die men wil benadelen. De ene zijde wordt achtergesteld door dominantie van zijn demografische groep en de ander zal, gedurende zijn/haar carrière bekendstaan als de quotumvrouw of de excuustruus.

Stop arbeidsdiscriminatie omwille van een bloeiend bedrijfsleven
Een bedrijf zal wanneer mogelijk altijd voor kiezen om medewerkers te selecteren op basis van gewenste kwaliteiten. Deze kwalificaties staan los van geslacht, etniciteit, levensovertuiging en dergelijke. Een bedrijf dient te selecteren op basis van meritocratische kwaliteiten. Daarbij moet een bedrijf zelf kunnen bepalen wat de kwaliteiten zijn die wenselijk zijn voor de functie. De wetgever dient zich niet met deze keuze te bemoeien. Dit houdt tevens in dat bedrijven niet moeten worden gestimuleerd om naar geslacht te kijken bij het selecteren van werknemers. Als dit wel gebeurt, zal dit een negatieve uitwerking hebben op de bloei van het bedrijfsleven. Immers, bedrijven die niet zelf mogen bepalen waarom ze medewerkers aannemen, zullen er minder goed in slagen hun bedrijf zo te laten functioneren als zij willen.

Toegankelijk onderwijs maakt discriminatie op de arbeidsmarkt overbodig
Natuurlijk moet de maatschappij het aanpakken als we het gevoel hebben dat er minderheidsgroepen zijn die benadeeld zijn in hun kansen. Positieve discriminatie is hier echter niet het juiste middel voor. Het juiste middel voor het helpen van bepaalde achtergestelde minderheidsgroepen bij het maken van een inhaalslag is onderwijs. Het toegankelijker maken van ons onderwijs door bijvoorbeeld studiefinanciering en gratis schoolboeken heeft ervoor gezorgd dat het onderwijsstelsel voor iedereen met de juiste capaciteiten toegankelijk is. Dit zal op termijn de onrechtvaardige verdeling van kansen de wereld uit te helpen. Hiermee verdwijnt elke noodzaak om op de arbeidsmarkt nog te discrimineren. Bovendien stimuleert dit mensen om op eigen kracht de inhaalslag te maken, waardoor vrouwen de krachtige geëmancipeerde vrouw worden in plaats van de excuustruus.

Positief of negatief, het blijft discriminatie
Zowel positieve als negatieve discriminatie zijn niet wenselijk. Een maatschappelijk probleem dient niet opgelost te worden door een grondrecht te laten varen. Gelijke behandeling is fundamenteel voor de maatschappij en dient gekoesterd te worden.