Op 12 juli 2016 heeft de Eerste Kamer ingestemd met het wetsvoorstel ‘Wijziging van de Wet openbaarheid van bestuur in verband met aanvullingen ter voorkoming van misbruik’ (hierna:
‘het wetsvoorstel’). De wijziging van de Wet openbaarheid van bestuur (hierna: ‘Wob’) heeft voornamelijk tot doel om misbruik van de Wob te voorkomen. Met de wet beoogt de wetgever te voorkomen dat Wob-verzoeken worden ingediend die niet primair gericht zijn op het verkrijgen van informatie, maar gericht zijn op het innen van dwangsommen als een bestuursorgaan niet tijdig beslist. Zie ook: http://www.vbk.nl/kennis-delen/actualiteiten/wetsvoorstel-‘wijziging-van-de-wet-openbaarheid-van-bestuur-in-verband-met-aanvullingen-ter-voorkoming-van-misbruik’-aangenomen-door-eerste-kamer/

De Wob zal, onder andere, op de volgende punten inhoudelijk worden gewijzigd:

• De in de Awb neergelegde dwangsomregeling is niet meer van toepassing op de Wob;
• De bestuursrechter kan bij omvangrijke verzoeken de beslistermijn van het bestuursorgaan verlengen;
• De bestuursrechter kan bepalen dat de vergoeding van de proceskosten achterwege blijft, indien de verzoeker onvoldoende heeft meegewerkt aan het bereiken van overeenstemming over opschorting van de beslistermijn, terwijl dit gezien de omvang van het verzoek wel redelijkerwijs van hem verwacht mocht worden.

De wetgever geeft in de memorie van toelichting bij voornoemde wet aan dat de wijziging van de Wob noodzakelijk is, aangezien overheden zonder enige grond op kosten worden gejaagd.
Een relevante vraag is of deze noodzaak inmiddels niet (deels) door de rechtspraak is achterhaald. Zo heeft de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State bijvoorbeeld in haar uitspraken van 17 februari 2016 (zie: 1/ 2/ 3) geoordeeld dat een oneigenlijk beroep op de Wob kan leiden tot misbruik van recht. In een dergelijk geval wordt een beroep op de Wet dwangsom afgewezen. Ondanks deze ontwikkelingen in de rechtspraak is voornoemd wetsvoorstel door de Eerste Kamer aangenomen, waardoor de in de Awb neergelegde dwangsomregeling niet meer van toepassing is op de Wob.

Op 19 april 2016 is overigens ook het wetsvoorstel ‘Wet open overheid’ aangenomen door de Tweede Kamer. Dit wetsvoorstel wordt, indien het wordt aangenomen door de Eerste Kamer,
de opvolger van de Wob. Ook in dit wetsvoorstel is een ‘antimisbruikbepaling’ opgenomen.
Deze luidt: “Indien het bestuursorgaan aannemelijk maakt dat de verzoeker kennelijk een ander doel heeft dan het verkrijgen van publieke informatie of indien het verzoek evident geen bestuurlijke aangelegenheid betreft, kan het binnen twee weken nadat het bestuursorgaan daarvan is gebleken, besluiten het verzoek niet te behandelen“.

Indien het Wetsvoorstel ‘Wet open overheid’ door de Eerste Kamer wordt aangenomen wordt de Wob door dit wetsvoorstel vervangen. De wijzigingen van de Wob, die wij in deze Legal Update hebben besproken, komen daarbij dan ook te vervallen. Zoals hiervoor besproken kent ook het Wetsvoorstel ‘Wet open overheid’ een antimisbruikbepaling. Deze bepaling lijkt echter minder omvangrijk dan de nu doorgevoerde wijzigingen in de Wob.

Dit is een Legal Update van Petra Schilder Spel en Bastiaan Wallage. Klik hier voor pdf.

Voor meer informatie:
Petra Schilder Spel                                        Bastiaan Wallage
+31 30 259 55 53                                           +31 30 259 55 53
petraschilderspel@vbk.nl                               bastiaanwallage@vbk.nl